|
ƯỚNG DẪN TẠM THỜI CỦA LIÊN ĐOÀN SẢN PHỤ KHOA QUỐC TẾ (FIGO) VÀ CÁC HIỆP HỘI QUỐC TẾ VỀ ĐIỀU TRỊ THAI PHỤ NHIỄM COVID-19 Người dịch: BS Đào Quốc Việt, BS Huỳnh Minh Nhật Hiệu đính: TS.BS Phạm Chí Kông 1. MỤC TIÊU FIGO đã đưa ra hướng dẫn chăm sóc phụ nữ mang thai bao gồm 4 mục chính (1) Khám ngoại trú tiền sản, (2) Phân nhóm bệnh lý sản khoa, (3) Chăm sóc trong chuyển dạ, VÀ (4) Chăm sóc hậu sản và sơ sinh. Ngoài ra, FIGO cũng đưa ra hướng dẫn điều trị nội khoa những thai phụ nhiễm COVID 19. Các khuyến nghị này nên được xem xét và điều chỉnh theo từng trung tâm y tế theo hướng dẫn của địa phương dựa trên nguồn lực và nhu cầu. Hơn nữa, các khuyến cáo này không nhằm thay thế những hướng dẫn trước đây về đánh giá và quản lý phụ nữ mang thai tếp xúc với SARS COVID – 2. 2. TỔNG QUAN Ngày 11/3, Tổ chức Y tế Thế giới đã chính thức tuyên bố sự bùng phát của dịch viêm đường hô hấp cấp (COVID-19) do chủng mới của virus Corona (SARS-CoV-2) gây ra là đại dịch toàn cầu. Coronavirus là virus có vỏ, không phân mảnh, hệ gen RNA sợi đơn chiều dương, thuộc họ Coronaviridae, bộ Nidovirales. Trong hai đại dịch gồm Hội chứng hô hấp cấp nặng do coronavirus (severe acute respiratory syndrome Coronavirus-SARS-CoV) và Hội chứng viêm đường hô hấp vùng Trung Đông do coronavirus (Middle East respiratory syndrome coronavirus -MERS-CoV), có hơn 10.000 trường hợp nhiễm trong 2 thập niên qua, với tỷ lệ tử vong 10% cho SARS-CoV và 37% cho MERSCoV. COVID-19 cũng thuộc dưới nhóm β-coronavirus với hệ gen giống đến 80% so với virus trong dịch SARSCoV và 50% so với MERS-CoV. SARS-CoV-2 lây qua giọt bắn đường hô hấp và tiếp xúc trực tiếp với chất lỏng từ bệnh nhân mắc bệnh như mắt, mũi, miệng, vết thương hở hoặc vết trợt da. Viris SARS-CoV-2 có khả năng tồn tại 72 giờ trên nhựa hoặc thép không gỉ, 24 giờ trên bề mặt bằng chất liệu đồng hoặc bìa cứng. Trong báo cáo của ban hợp tác WHO-Trung Quốc về bệnh Coronavirus 2019 (COVID-19) ước tính Hệ số lây nhiễm cơ bản R0 là 2-2,5. Theo WHO ngày 3 tháng 3 năm 2020, tỷ lệ tỷ vong toàn cầu do COVID-19 là 3,4%, tuy nhiên, khi có những số liệu tổng hợp các ca bệnh mắc bệnh phát hiện trễ do khởi bệnh muộn hoặc không triệu chứng, tỷ lệ này đã được hiệu chỉnh lại thấp hơn ở mức 1,4%. Mục tiêu trong chăm sóc bệnh nhân COVID-19 là điều trị hỗ trợ. Các nghiên cứu gần đây đã cho thấy lợi ích của hydroxychloroquine và azithromycin, trong khi đó, sự kết hợp của lopinavir và ritonavir không có hiệu quả ở những bệnh nhân COVID-19 nặng (bệnh nhân là người lớn). Tuy nhiên, cần có những nghiên cứu lớn hơn để khẳng định. 2.1. COVID-19 và thai kỳ Mang thai là tình trạng sinh lý của cơ thể khiến người phụ nữ đễ nhiễm virus đường hô hấp. Những thay đổi sinh lý trong hệ miễn dịch, hô hấp, tim mạch khiến phụ nữ mang thai có nhiều khả năng sẽ trở nặng sau khi nhiễm virus đường hô hấp. Năm 2009, phụ nữ có thai chiếm 1% số bệnh nhân nhiễm cúm H1N1, nhưng lại chiếm đến 5% trường hợp tử vong. Ngoài ra, SARS-CoV và MERS-CoV đã gây ra các biến chứng nghiêm trọng trong thai kỳ, cần can thiệp đặt nội khí quản, chăm sóc tại khu hồi sức (ICU), suy thận và tử vong. Tỷ lệ tử vong trong trường hợp SARS-CoV ở phụ nữ mang thai lên đến 25%. Tuy nhiên, hiện tại chưa có bằng chứng cho thấy mang thai dễ mắc COVID-19 hoặc khi đã nhiễm sẽ có biến chứng viêm phổi nặng. Các biểu hiện lâm sàng rất thay đổi trên sản phụ (ví dụ có thể chỉ là giảm bạch cầu lympho). Dựa trên phân tích 56 sản phụ được chẩn đoán COVID-19 trong ba tháng giữa và 3 tháng cuối thai kỳ cho thấy, triệu chứng phổ biến nhất là sốt và ho, 2/3 trường hợp giảm bạch cầu lympho và tăng protein phản ứng C (CRP), 83% trường hợp được chụp CT có đám mờ ở phổi. Những tác động của COVID-19 trên thai nhi và trẻ sơ sinh vẫn chưa rõ ràng, do đó, cần phải chú ý đặc biệt đến việc dự phòng, chẩn đoán và điều trị ở thai phụ. Sốt là triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân nhiễm COVD-19. Các dữ liệu trước đây cho thấy rằng mẹ sốt trong giai đoạn sớm của thai kỳ có thể gây ra các bất thường ống thần kinh, tim, thận và các cơ quan khác. Tuy nhiên, trong một nghiên cứu gần đây trên 80.321 phụ nữ mang thai, tỷ lệ sốt giai đoạn đầu thai kỳ là 10%, trong khi tỷ lệ dị tật thai chỉ 3,7%. Một nghiên cứu khác gồm 77.344 thai phụ ở tuổi thai 16-29 tuần cho thấy nguy cơ dị tật thai nhi ở nhóm thai phụ có nhiệt độ trên 380C kéo dài 1-4 ngày trong đầu thai kỳ không tăng (OR 0,99 95% CI 0,88–1,12) so với nhóm thai phụ không bị sốt trong giai đoạn sớm của thai kỳ. Các báo cáo cho thấy viêm phổi do virus ở phụ nữ mang thai liên quan đến tăng nguy cơ sinh non, thai chậm tăng trưởng, sơ sinh nhẹ cân, Apgar <7 điểm ở phút thứ 5 và tử vong chu sinh. Trong nghiên cứu của Chen và cộng sự liên quan đến kết cục trên trẻ sơ sinh ở thai phụ viêm phổi COVID-19, tất cả 9 ca sinh sống đều có Apgar 1 phút 8-9 điểm, 5 phút là 9-10 điểm. Nước ối, máu cuống rốn và mẫu dịch hầu họng sơ sinh có kết quả SARS-CoV-2 âm tính. Điều này cho thấy không có bằng chứng về sự lây truyền dọc từ mẹ sang con vào cuối thai kỳ. Hai trường hợp nhiễm SARS-CoV-2 được báo cáo nhưng cả hai rất có thể là kết quả lây truyền sau sinh. Một nghiên cứu khác phân tích 38 trường hợp mang thai mắc COVID-19, không có trường hợp lây truyền dọc từ mẹ sang con, tương tự như các trường hợp trước đây của dịch SARS-CoV và MERS-CoV. Mặc dù điều này khiến cộng đồng yên tâm, nhưng cũng cần có các dữ liệu lớn hơn để chắc chắn loại trừ sự lây truyền dọc này. |
.jpg)
.jpg)
